تاريخچه چاى در ايران و جهان

چاى يكى از پر مصرف ترين و محبوب ترين نوشيدنى هاى دنيا بعد از آب مى باشد كه قدمت كشت گونه گياهى چاى بنام كامليا سيننسيس به ٥٠٠٠ سال قبل و به كشور چين بر مى گردد.

به علت خاصيت چاى، كشت آن در آسيا نيز افزايش پيدا كرد و بعد از آن در تمام جهان پخش شد.

ريشه واژه چاى از كجاست

اين ريشه برگرفته از كشور چين مى باشد. چينى ها دو تلفظ براى چاى دارند در گويش چينى جنوبى چاى و در گويش چينى شمالى به صورتى تِى تلفظ مى شود.

هر دو تلفظ  واژه از چين كهن بوده است اروپاييان از واژه Teaبراى اين نوشيدنى استفاده مى كنند و در آسيا و شمال آفزيقا از واژه چا و در جنوب چين از واژه چاى براى اين نوشيدنى پر طرفدار استفاده مى شود.

در گذشته از چاى براى شفا و خاصيت دارویى استفاده مى کردند. چاى را در مناسبتهاى سلطنتى و مذهبى به عنوان نشانه اى از جايگاه اجتماعى سرو مى كردند . چاى نقش بسزايى در فرهنگ اسيايى ها داشت.

و همانطور كه در بالا شاره كرديم كشت چاى در آسيا و در جهان افزايش پيدا كرد و در اينجا تاريخ ورود چاى به ژاپن و اروپا و ايران را در اختيارتان خواهيم گذاشت.

ورود چاى به ژاپن

در مطالبى كه به دست يك راهب بودائى نوشته شده است مشخص شد که ورود چاى به ژاپن به قرن نهم بر مى گردد.

در آن زمان چاى جايگاه خاصى در طبقات مذهبى ژاپن داست كه بعد از آن راهبان و مبلغان ژاپنى به چين روانه شدند تا با فرهنگ كشت چاى آشنا شوند.

شواهد نشان مى دهد كه اولين بذر چاى چينى از طريق شخصی به نام ساخو در سال ٨٠٥ و سپس توسط شخص ديگرى به نام كوكاى در سال ٨٠٦ وارد ژاپن شد.

در زمان سلطنت پادشاه ساگا كشت چاى در ژاپن رايج شد و از چاى به عنوان نوشيدنى براى طبقات سلطنتى استفاده شد.

ورود چاى به اروپا

در قرن هفدهم چاى از طريق هلند به اروپا وارد شد. يک پزشک هلندى به نام نيكولاس تولپ در كتابى نوشته بود كه نوشيدن چاى براى درمان بيمارى ها و رفع آن بسيار مفيد بوده و عمر را طولانى می كند .

ملكه انگلستان در قرن هجدهم از چاى در صبحانه به جای آبجو استفاده كرد.در حال حاضر چاى در انگلستان بسيار محبوب است و Tea Time ناميده مى شود

ورود چاى به ايران

كشت چاى در ايران به حدود ١١٠سال پيش بر مى گردد و يكى از پر مصرف ترين نوشيدنى ها در ايران بشمار مى رود. مصرف آن به قرن پانزدهم و اواخر قرن شانزدهم بر مى گردد و حدود يک قرن است که در ايران كشت مى شود.

اميركبير در قرن هجدهم دو دست ظروف چاى خورى شامل سماور نقره اى از دولت فرانسه و يک عدد سماور ديگر از تاجر روسى هذيه گرفت و انحصار سماور سازی را به استادكارى در اصفهان اعطا نمود.

قهوه نيز يكى از نوشيدنى هاى رايج ايرانى ها در زمان هاى گذشته بود اما به علت فاصله ايران با كشور هاى توليد كننده و حمل و نقل سخت در آن زمان و نزديكى ايران به چين و هند و وجود راه ها و جاده هاى ابريشم چاى به راحتى جايگزين قهوه شد.

تاریخچه کشت چای در ایران

فردى به نام حاج محمد اصفهانى در سال ١٢٦١هجرى اقدام به كشت چاى در ايران كرد ولى موفق نبود.

در سال ١٢٨٥هجرى شمسى محمد ميرزاى چايكار ملقب به كاشف السلطنه كه ژنرال كنسول ايران در هند بود گفت: مقدارى ارز از كشور براى واردات چاى مصرف مى شود كه مى توان با كشت چاى در كشور يک منبع بزرگ اقتصادى راه اندازى كرد ولى هندوستان آموزش فنون كشت چاى را براى اتباع خارجى ممنوع كرده بود.

اين كاشف توانست فنون كشت را ياد بگيرد و با بررسى موقعيت جغرافيايى و آب و هوايى شمال ايران با هندوستان تواتست با زحمتهاى فراوان و پشتكار بذر سه هزار نهال را با درشكه وارد ايران كند و در لاهيجان و كلارآباد به كشت چاى پرداخت.

او با مخالفت هاى زيادى روبرو شد و مخالفان باغ هاى چاى را از بين بردند. از آنجا كه براى نخستين مرتبه كشت چاى در زمين هاى زراعى نياز بود، ٥ سال براى اولين برداشت منتظر ماند.

كشاورزان موافق كشت چنين محصولى نبودند ولى كاشف السلطنه ملقب به پدر چاى ايران با تمام سختى ها به تدريخ باغات چاى را گسترش داد .

از آنجاييكه كشاورزان لاهيجانى براى نخستين بار اقدام به كشت چاى كردند، مقبره كاشف السلطنه در لاهيجان ساخته شد و در حال حاضر به عنوان گنجينه تاريخ چاى ايران تبديل شده است و به تدريج و با گذشت زمان كشت چاى در تمام استان گيلان گسترش يافت و در سال ١٣١٩هجرى شمسى حدود ٦٠٠هكتار باغ چاى در گيلان بوجود آمد.

مخزن فروشگاهی مخصوص چای

جهت نگهداری چای میتوان از مخازنی استفاده کرد که نفوذ هرگونه عوامل بیماری زا به داخلش امکان نداشته باشد.

استندهای مکانیزه فروشگاهی آکاربو مناسب جهت استفاده برای محصولات فله مانند چای میباشد.